آیا این به معنی ابرنواختر است؟ آیا متوجه تغییر در صورت فلکی جبار (یکی از نمادی‌ترین و آشناترین صورفلکی آسمان زمستان) شده‌اید؟
مضنون اصلی این رویداد ستاره شانه چپ بالای آلفا جبار معروف به ابط الجوزا است که به طور قابل توجهی کم‌نور شده است، کم‌نورترین حالت این ستاره در قرن 21 .
در زمان انفجار این ستاره که کاندید ابرنواختر شدن است، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
داستان مانند تمام داستان‌های خوب نجومی و فضایی از شب جمعه‌ای منتهی به تعطیلات آخر هفته آغاز می‌شود.
بحث درباره روند زندگی ابط الجوزا درروز عصر جمعه 29 آذر در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد، به دنبال منبع قضیه رفتیم. در 17 آذر مقاله‌ای با مضمون(کم‌سو شدن غول سرخ ابط الجوزا) توسط محققین دانشگاه ویلا نووا منتشر شد.
رصدگران ستارگان متغیر در امریکا با بررسی طیف و شکست نور این ادعا را تایید کردند که ستاره به اندازه یک قدر یا به انداره نیمی از قدر واقعی‌اش کم‌سو شده است. یعنی 0.5 قدر به 1.5 قدر کاهش داشته.
متوجه آسمان روشن بودیم. برای بررسی بیشتر به سمت پشت بام پارکنگ خودرو در ویرجینیا در مرکز شهر نورفولک حرکت کردیم، ابط الجوزا به صورت قابل ملاحظه‌ای کم نور شده بود. به صورت سایه تیره‌تری نزدیک به ستاره‌ی دبران.
این در حالیست که تغییر برای ستاره متغیری مانند ابط الجوزا معمول نیست.
با توجه به صاف بودن آسمان به محل استقرارمان در پشت بام پارکینگ خود در مرکز شهر نورفولک ویرجینیا حرکت کردیم تا نگاهی بیاندازیم. ابط الجوزا به طرز چشمگیری ضعیف بود،تقریبا کمی کم‌نورتر ازدبران نزدیک قدر یک.
تغییر اندازه ستاره متغیری مانند ابط الجوزا غیر عادی نیست اما کم‌نور شدن زیادش باعث مکث و تمرکز بیشتر منجمان روی این ستاره شده است.
تغییرپذیری رنگ ستاره‌ای مشابه ابط الجوزا (قرمز_نارنجی) که 12 بار بزرگتر از خورشید است و حدود 700 سال نوری با آن فاصله دارد در سال 1836 مشاهده شده است.
از نظر فیزیکی اکنون ابط الجوزا حدود 8 واحد نجومی منبسط شده است و اگر آن را در مرکز منظومه شمسی قرار دهیم به مدار مشتری هم می رسد و شاید حتی آن از آن بگذرد.
این واقعیت به اخترشناسان این امکان را می دهد تا از اولین اندازه گیری‌های تداخل سنج نوری خام از تلسکوپ 2.5 متری در رصدخانه مونت ویلسون استفاده کند تا قطر فیزیکی ابط الجوزا را در 50 میلی‌ثانیه اندازه‌گیری کنند.
در سال 1980 ستاره‌شناسان از تکنیک در حال ظهور تداخل سنج یا دیافراگم برای به دست آوردن اولین تصویر مستقیم ابط الجوزا استفاده کردند. این غول سرخ همیشه مورد توجه بود زیرا از نزدیک ترین ستارگان مجاور منظومه ی شمسیست که در شرف ابرنواختر شدن است.
ابر نواخترها همیشه برای ما در کهکشانهای دور قابل رصد بودند، اما هیچگاه در عصر تلسکوپ، تلسکوپ‌هایمان شانس رصد ابرنواختری را در کهکشان راه شیری نداشتند.
اگر چه ستاره کپلر در سال 604 در صورت فلکی مارافسای آخرین ابرنواختر مشاهده شده در راه شیری بود و ابرناختری در نزدیکی ابرماژلانی بزرگ در 1987 جلوه‌ی خوبی را به نمایش گذاشت.
غول سرخی مانند ابط الجوزا به خاطر جرم زیادش عمر خود را سریع طی می کند و جوان می‌میرد. و در عرض کمتر از 10 میلیون سال سوخت هیدروژن خود را تمام می‌کند. این ستاره قرار است در معرض انفجار اصلی و فروپاشی گسترده‌ای به عنوان ابرنواختر نوع دو قرار گیرد. این انفجار می‌تواند صدهزار سال دیگر رخ دهد.
آیا محو و کم نور شدن، مقدمه‌ای برای نمایشی واقعا تماشایی است یا زنگ خطر است؟؟
اخترشناسان زیاد مطمئن نیستند، اما وقوع ابرنواختری در فاصله‌ی 700 سال نوری می‌تواند فرصتی بی‌نظیر برای مطالعه باشد.
نه تنها هر تلسکوپ نوری بر روی ستاره در حال انفجار تنظیم می‌شود و امکانات رصدخانه‌های امواج گرانشی می‌تواند این امواج را از ابرنواختری نزدیک دریافت کنند، رصدخانه‌های نوترینو مانند ICE CUBE در قطب جنوب، تشخیص داده و به نمایش بگذارند.
ابرنواخترهای باستان ممکن است در زندگی روی کره زمین موثر باشند. مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد که حتی ممکن است این انفجارها باعث قائم راه رفتن انسانهای اولیه شده است. در اینجا لیستی از ستارگان در شرف ابرنواختر شدن داخل منظومه ی شمسی را به نمایش می گذاریم.
ابرنواختر در جبار چگونه دیده خواهد شد؟
با استفاده از مشاهده آخرین ابرنواخترها در ابر ماژلانی بزرگ (از نوع B2( به عنوان راهنما، محاسبه می‌شود که در لحظه انفجار ابط الجوزا، در قدر 1- خواهد درخشید.
این درخشش 16 برابر کمتر از درخشش ماه کامل و 100 برابر درخشش زهره برای ما در آسمان روز دیده خواهد شد، به طوری که در آسمان شب به راحتی روی زمین از اجسام سایه خواهد انداخت.
اما محو شدن ابط الجوزا را خودتان هم مشاهده کنید:
زمستان نیمکره شمالی بهترین زمان برای رصد انفجار ابط الجوزاست زیرا تقریبا در جهتی خلاف خورشید قرار دارد. در آذر ماه ابط الجوزا در آسمان است وهنگام غروب به شرق می‌رسد و راحت‌تر می‌توان آن را دید. اما در تابستان بدترین زمان برای رصد است زیرا پشت خورشید قرار می‌گیرد.
اتفاق بعدی چیست؟
انتظار می‌دهد ابط الجوزا در سال 1399 دوباره بدرخشد. تصور کنید اگر دوباره به محدوده قدر منفی برگردد به طوری که رجل الجبار و شباهنگ را پشت سر بگذارد آن زمان اوضاع واقعا جالب خواهد شد.
حالا تصور کنید ما در انتظار یک آتش بازی از ابط الجوزا در سال جدید هستیم.
ما خیلی خوش شانس خواهیم بود که یک ابرنواختر را در طول زندگی خود ببینیم ولی از طرفی هم این رویداد یک اتفاق تلخ است چرا که شکارچی فعلی را نخواهیم داشت و شکارچی جدید با ظاهری متفاوت در آسمان خواهد بود.
