احتمال کشف سیاره‌ای جدید به دور ستاره پروکسیما قنطورس

ستاره‌شناس‌ها فرا سیاره جدید به دور ستاره پروکسیما قنطورس کشف کرده‌اند. اگر این کشف تایید شود دومین سیاره‌ای است که به دور این ستاره می‌گردد.

سال 1395 سیاره‌ای به دور نزدیکترین ستاره به خورشید کشف شد. این سیاره پروکسیما b نام‌گذاری شد و به احتمال زیادی قابل سکونت است که در همان زمان هم طرح‌هایی برای فرستادن کاوشگری به آنجا مطرح شد که در عرض چند دهه می‌توانست به سیاره برسد. کشف سیاره جدید هرچند که فاصله زیاد آن موجب می‌شود آب مایع در آنجا موجود نباشد موجب جلب توجه بیشتر سامانه پروکسیما قنطورس شد.

کاشف‌های این سیاره، پروکسیما C اعلام کرده‌اند رصدهای بیشتری برای تایید کشفشان باید انجام شود. تغییراتی که در فعالیتهای ستاره‌ای این ستاره رخ داده حضور سیاره جدیدی را مشخص کرده. اما این کاشف‌ها همچنین بیان می‌کنند که داده‌هایی که در اختیار دارند به تنهایی براساس تغییرات فعالیتهای خورشیدی قابل توصیف نیست. به دلیل نزدیک بودن این ستاره و همچنین جدایی زاویه‌ای کافی سیاره از ستاره، نامزد مهمی برای رصدهای بعدی اخترشناس‌ها و تلسکوپ‌های نسل جدید برای عکاسی از آن است.

جرم پروکسیما c برابر نصف جرم نپتون است و مدار آن 1.5 برابر مدار زمین است. اگر این سیاره جو نداشته باشد دمای سطحی آن 200- سانتیگراد خواهد بود. پروکسیما قنطورس در سالهای اخیر بسیار مورد تحقیق قرار گرفته که در نهایت محققان به این نتیجه رسیده‌اند که سیاره‌ای به اندازه مشتری در فاصله 0.8 تا 5 واحد نجومی از ستاره وجود ندارد. اما کشف پروکسیما c همه چیز را تغییر خواهد داد زیرا وجود این سیاره تمام مدل‌های تشکیل و تحول ابرزمین‌ها را به چالش خواهد کشید.

اخترشناس‌های فعال در این تحقیق اشاره می‌کنند که تفاوت گذاشتن بین داده‌های ناشی از حضور سیاره و یا داده‌های ناشی از فعالیته‌های ستاره‌ای بسیار مشکل است. ستاره پروکسیما قنطورس نیز مانند خورشید دارای لکه‌های خورشیدی است که تحت تاثیر میدان‌های مغناطیسی قوی جابجا می‌شوند و گاهی در میدان دید ما قرار می‌گیرند و موجب تغییر شدت نور ستاره می‌شوند. این‌گونه پدیده‌ها در بررسی فرا سیارات باید موجب توجه قرار گیرند.

لکه‌های خورشیدی

 

گروه‌های زیادی بر روی ستاره پروکسیما قنطورس کار کرده‌اند. اکثر کار این گروه‌ها بر  اساس داده‌های سرعت شعاعی بوده و مرحله به مرحله حضور سیاراتی با جرم‌های متفاوت در فاواصل متفاوت را بررسی کرده و آن را رد کرده‌اند.

تحقیقی در سال 1378 حضور هر سیاره‌ای ورای فاصله 1700 واحد نجومی را رد کرد زیرا پروکسیما قنطورس خود به دور آلفا قنطورس AB می‌گردد. تحقیقی در سال 1398 حد بیشینه 0.3 جرم مشتری را برای سیاره‌ای احتمالی در فاصله 10 واحد نجومی تعیین کرد. آن زمان این تحقیق حضور سیارات بین 10 تا 50 واحد نجومی در بازه 0.3 تا 8 برابر جرم مشتری را از این تحقیق مستثنا کرد. تحقیقات دیگری نیز محدودهای بیشتری برای سیاره احتمالی به دور پروکسیما قنطورس تعیین کردند.

تصویری خیالی از منظومه تراپیست-1

 

اما اخترشناس‌ها می‌دانند که کوتوله‌های سرخ سیاره‌های کوچک زیادی را میزبانی می‌کنند پس به جستجو ادامه دادند.

آیا می‌توانیم کاوشگری بفرستیم؟

گروهی از افراد جسور معتقدند که می‌توانند کاوشگری به پروکسیما قنطورس بفرستند. نانو فضاپیمایی که این افراد در ذهن دارند دارای دوربین بسیار کوچکی‌ست که تا فاصله یک واحد نجومی سیاره می‌تواند برسد و عکسهایی بسیار دقیق از آن ارسال کند.

اما بالاخره باید توجه داشت که فاصله بسیار زیاد و حدود 4.2 سال نوری است. با سرعت 20 درصد سرعت (216 میلیون کیلومتر در ساعت) نیز ده‌ها سال اینکار به طول خواهد انجامید. سریعترین فضاپیمای کنونی ما کاوشگر خورشیدی پارکر است که سرعتش 692000 کیلومتر در ساعت است.

اما در هر صورت، اگر بتوانیم کاوشگری به آنجا بفرستیم یا نه، پروکسیما قنطورس نزدیکترین ستاره به ما پس از خورشید است و رصدهای دقیق می‌تواند بسیار کارگشا باشد و حتی می‌توان برحسب نزدیکی این ستاره ابزارها و فن‌آوری‌های جدید نیز برای این کار توسعه داد.

در مجموع وجود سیاره پروکسیما c بسیار برای نظریه‌های تشکیل سیاراتی که داریم مشکل‌ساز است. در میان ابرزمین‌هایی که به دور ستاره‌های کم جرم می‌گردند و بوسیله سرعت شعاعی کشف شده‌اند، پروکسیما c هم دارای  بیشترین دوره تناوب و هم کمترین جرم است. همچنین احتمالا دارای بیشترین فاصله از ستاره مادر خود است.

اخترشناس‌های کاشف این سیاره احتمال می‌دهند که پروکسیما c توسط نوعی ناپایداری از مدار اصلی خود که به سیاره نزدیکتر بوده بیرون انداخته شده. آنها در مقاله خود می‌گویند که تشکیل ابرزمین‌ها در ورای خط انجماد مدل‌های تشکیل سیاره‌ها را که تاکنون می‌شناخته‌ایم به چالش می‌کشد.

پروکسیما قنطورس ستاره کوتوله سرخی از رده طیفی M است که 4.2 سال نوری از ما فاصله دارد و نزدیکترین همسایه خورشید است. این ستاره جزو مجموعه سه‌تایی است که دو ستاره دیگر آلفا قنطورس AB هستند. پروکسیما قنطورس 13000 واحد نجومی از آلفا قنطورس AB فاصله دارد و در 1294 خورشیدی کشف شده.

درباره ی علی آزادگان

ستاره‌شناس آماتور، معلم نجوم، فیزیک‌دان، نویسنده و مترجم، عکاس و دانشجوی دکتری تخصصی اپتیک

مطلب پیشنهادی

داده‌های فراسیاره‌ای وب تقریباً خیلی خوب هستند

مطالعه‌ای جدید به احتیاط در تفسیر اثر انگشت شیمیایی که وب از سیارات فراخورشیدی جهان‌های …

دیدگاهتان را بنویسید