ستاره شناسان برای اولین بار شواهدی از وجود بخار آب در جو گانیمد ، قمر سیاره مشتری کشف کردند. این بخار آب از تصعید یخهای سطح این قمر تشکیل میشود، یعنی آب از حالت جامد مستقیماً به حالت گاز تبدیل شده.
به گزارش اورانوس و به نقل از فیز، دانشمندان از دادههای قدیمی و جدید تلسکوپ هابل برای این اکتشاف استفاده کردند و نتایج تحقیقات آنها در مجلهی Nature Astronomy منتشر شده است. تحقیقات قبلی شواهدی از وجود میزان زیادی آب، بیش از آنچه در زمین وجود دارد در قمر گانیمد یافته بود. با این حال این قمر به اندازهای سرد است که تمامی آبهای سطح آن یخ زده هستند و اقیانوسهای این قمر زیر پوستهای 160 کیلومتری قرار دارند. بنابراین وجود بخار آب ناشی از تبخیر آب نیست.
ستارهشناسان برای یافتن بخار آب در گانیمد قمر مشتری دادههای دو دهه اخیر هابل را بازبینی کردند. هابل در سال 1377 با استفاده از طیفنگار عکاسی خود اولین تصویر ماورا بنفش را از گانیمد ثبت کرد این تصویر با ثبت کردن نوارهای شفق قطبی شواهدی از وجود میدان مغناطیسی ضعیف در این قمر نشان داد.
شباهتهای موجود در این تصاویر فرابنفش نشان از وجود گاز اکسیژن مولکولی در این سیاره داشت اما برخی دیگر از مشاهدات وجود اکسیژن خالص در جو را رد میکرد همزمان دانشمندان از این مغایرت نتیجه گرفتند که علت آن میتواند وجود مقادیر زیادی از اکسیژن اتمی باشد.
بررسیهای انجام شده در سال 1397 با استفاده از ترکیب دادههای طیفنگار عکاسی از سال 1377 تا 1389 و طیفنگار منشا کیهانی در سال 1397 نشان داد که برخلاف تصور، وجود اکسیژن در جو گانیمد بعید به نظر میرسد و بنابراین باید توضیح دیگری برای تفاوتهای موجود در تصاویر فرابنفش شفق قطبی وجود داشته باشد.
محققان بررسی دقیقتری بر روی توضیع نسبی شفق قطبی در تصاویر فرابنفش کردند. دمای سطح گانیمد در طول روز بسیار متغیر است و در حوالی ظهر در نزدیکی استوا به شدت گرم میشود. این گرما باعث تصعید مولکولهای آب و پخش آنها درون جو قرار میگیرد. در واقع تفاوتهای مشاهده شده در تصاویر فرابنفش مستقیما وابسته به مکانی است که در آنجا انتظار وجود آب در جو گانیمد وجود دارد.
در حال حاضر ناسا در ماموریت جونو Juno به بررسی دقیقتر قمر گانیمد پرداخته و تصاویر جدیدی از آن منتشر کرده است. جونو از سال ۲۰۱۶ تاکنون در حال مطالعه سیارهی مشتری و محیط اطراف آن بوده است. سازمان فضایی اروپا نیز با ماموریت جویس JUICE که سال آینده به سوی مشتری پرتاب خواهد شد به بررسی دقیق مشتری و قمرهایش خواهد پرداخت.
