یکی از جذاب‌ترین روشهای عکاسی نجومی ، عکس رد ستاره‌ای است. این روش عکاسی حرکت ظاهری ستاره‌ها در آسمان شب را آشکار می‌کند و راه خوبی برای برداشتن گام بعدی در عکاسی آسمان شب است.
رد ستاره‌ای خوب می‌تواند هیپنوتیزم کننده باشد. الگوی دایروی که چشم‌انداز نویی از توازن آسمان شب نشان می‌دهد. با اینکه برخی به چنین عکسهایی با ترس و حیرت نگاه می‌کنند، تولید عکسی که حرکت ظاهری آسمان شب را در طی یک ساعت یا بیشتر نشان می‌دهد، روش کار نسبتا ساده‌ای دارد. در این کار همانقدر که برنامه‌ریزی و تعهد اهمیت دارد، مهارت هم اهمیت دارد.
و این همان چیزی است که در اینجا درباره آن بحث خواهیم کرد.
مانند همه عکاسی‌های دیگر از آسمان شب، نور زیاد موجب ناپدید شدن ستاره‌ها خواهد شد.
برای اینکه در عکس نهایی تعداد ستاره به حداکثر برسد باید از نورهای مصنوعی دور شوید و در آسمانی تاریک عکاسی کنید.
هرچند این به آن معنی نیست که نمی‌توانید از پشت‌بامتان در مرکز شهر رد ستاره‌ای بگیرید.
می توانید این کار را بکنید و عکستان هم چشم‌گیر باشد، اما آن تعداد ستاره‌ای که در عکسی که از خارج شهر می‌گیرید، در شهر وجود نخواهد داشت.
اگر می‌خواهید نمای کلاسیک “آسمان چرخان” را بگیرید، باید به سمت شمال از ستاره قطبی عکس بگیرید.
در روشنایی روز همراه خود قطب‌نمایی ببرید و در محلتان شمال را پیدا کنید. با این کار برنامه‌ریزی برای عکاسی را حتی قبل از تاریکی آسمان شروع کرده‌اید.
همانقدر که دوری از آلودگی‌های نوری مهم است، موقعیت ماه هم مهم است.
بسیاری از عکاسان نجومی سه هفته در ماه کار عکاسی را تعطیل می‌کنند و فقط در طی هفته ماه نو بیرون می‌زنند، زمانی که هلال باریک ماه دیرهنگام طلوع می‌کند و سپس زود غروب می‌کند.
با وجودی که ماه درخشان موجب ناپدید شدن ستاره‌های زیادی می‌شود، حتی در نزدیکی ماه بدر هم می‌توان عکسهای رد ستاره‌ای قشنگی گرفت.
مهتاب موجب کمی آبی شدن آسمان شب می‌شود اما موجب به خوبی روشن شدن پیش زمینه هم می‌شود. بنابراین بستگی دارد که چطور عکسی می‌خواهید بگیرید.
مقالات مقدماتی درباره عکاسی نجومی از آسمان شب:
- عکاسی با دوربین تلفن همراه
- عکاسی نجومی و آسمان شب؛ مقدمات
- چطور از آسمان شب عکس بگیریم
- عکاسی نجومی با ردیاب ستاره‌ای
- عکاسی نجومی از مناظر شبانه
ابتدا ستاره قطبی را بیابید
برای علاقمندان عکاسی نجومی که از نیم‌کره شمالی می‌خواهند رد ستاره‌ای بگیرند باید ابتدا بدانند ستاره قطبی کجاست.
محور چرخش زمین مستقیما به سمت ستاره قطبی است پس این ستاره همیشه در بالای قطب شمال قرار می‌گیرد. با چرخش زمین به دور خود به نظر می‌رسد که بقیه ستاره‌ها به دور ستاره قطبی می‌چرخند.
با استفاده از ستاره‌های دبه و مراق از صورت فلکی دب‌اکبر پیدا کردن ستاره قطبی کار راحتی است.
این دو ستاره، ستاره‌های بیرونی کاسه دب‌اکبر هستند. با وصل کردن این دو و امتداد دادنشان به اندازه پنج برابر فاصله بین‌شان به ستاره قطبی می‌رسید.
و البته ستاره قطبی 48مین ستاره درخشان آسمان است و در منطقه خودش ستاره مشخصی است و آن را با بقیه ستاره‌ها اشتباه نمی‌گیرید.
هرچه در قسمتهای شمالی ایران باشید، این ستاره ارتفاع بیشتری از افق خواهد داشت.
مثلا ارتفاع ستاره قطبی 25 درجه برای پسابندر (جنوب ایران) تا 40 درجه برای پارس‌آباد (شمال ایران) خواهد بود.
چیدن ستاره قطبی در کادر
اینکه در کجای ایران هستید می‌تواند در ترکیب‌بندی‌های عکستان تاثیرگذار باشد.
برای شهرهای جنوبی ایران ارتفاع ستاره قطبی کمتر است و ممکن است پشت منظره پیش زمینه‌تان مخفی یا خیلی لب به لب شود.
با دور یا نزدیک شدنتان به ساختمانی که مثلا در پیش زمینه وجود دارد عکسهای متفاوتی می‌توانید بگیرید.
در مناطق شمالی ایران ارتفاع ستاره قطبی بیشتر است اما باز هم می‌توانید از روش دور یا نزدیک شدن به ساختمان یا دیگر مناظر استفاده کنید.
ممکن است که منظره پیش زمینه‌تان چیزی باشد که فقط با حضور رد ستاره‌ای، عکس خوبی ایجاد نشود.
قانون یک سوم را اعمال کنید. فرض کنید که صفحه نمایش دوربین (یا منظریاب دوربین) صفحه بازی ایکس و اُو است.
در یکی یا چندتا از چهار نقطه مربع داخلی، چیزی از منظره‌تان را قرار دهید.
منظره‌های طبیعی که دارای عمق هستند عکسهای رد ستاره‌ای را خوب می‌کنند.
همچنین ساختمان‌های بزرگ یا متروکه، کوه‌ها، صخره‌های جالب توجه و مناظر شهری غیر معمول.
در عکاسی نجومی برای تولید رد ستاره‌ای دو راه وجود دارد.
یکی اینکه شاتر دوربین را برای مدتی طولانی باز بگذارید و دیگری اینکه چندین عکس کوتاه بگیرید و آنها را به یک عکس پُشته (Stack) کنید.
بهتر است که از روش قدیمیِ باز گذاشتن طولانی مدت شاتر بپرهیزید.
در دوربینهای قدیمی که با فیلم کار می‌کردند این کار مناسب بود ولی در دوربینهای دیجیتال این کار باعت داغ شدن حسگر دوربین می‌شود. بنابراین بهتر است تعداد زیادی عکس 30 ثانیه‌ای با فواصل 15 ثانیه بگیرید و آنها را در یک عکس پُشته کنید.
هرچند می‌توانید بین 10 تا 20 عکس سه دقیقه‌ای یا 50 تا 100 عکس 30 ثانیه‌ای هم انتخاب کنید.
دومی ساده‌تر است.
شروع به عکاسی
اگر می‌خواهید چندین عکس 30 ثانیه‌ای بگیرید و آنها را بعدا به یک عکس تبدیل کنید، تنظیمات دوربین همان چیزی است که برای هر عکس آسمان شب باید باشد.
از سه‌پایه استفاده کنید، لنزتان واید باشد و آن را روی گشوده‌ترین دیافراگم بگذارید، حساسیت هم حدود 800 که از نویز زیاد اجتناب شود.
همیشه در حالت خام (Raw) عکسها را ذخیره کنید.
بدین ترتیب می‌توانید با استفاده از فتوشاپ نویز یا آلودگی نوری عکس را حذف کنید.
فوکوس لنز را روی حالت دستی بگذارید و اگر روی لنزتان علامت بی‌نهایت وجود دارد لنز را روی آن بگذارید.
اگر علامتی روی لنزتان نیست روی نقطه نورانی دوردستی با حالت اتوفوکوس، فوکوس انجام دهید و سپس لنز را به حالت فوکوس دستی بگذارید.
تراز سفیدی در حالت تنگستن (Tungsten) می‌تواند به حذف اثرات آلودگی نوری کمک کند.
در عکاسی نجومی ( رد ستاره‌ای و غیره) می‌توانید از نورپردازی منظره هم استفاده کنید.
وقتی که کار گرفتن عکسهای رد ستاره‌ای را تمام کردید، با چراغ قوه روی منظره پیش زمینه‌تان نور بیاندازید و چند عکس یک ثانیه‌ای بگیرید.
با این کار می‌توانید اثر نور و سایه‌های متفاوتی ایجاد کنید.
زمانی که وقت پشته‌سازی عکسها رسید می‌توانید از آنها استفاده کنید یا نکنید و عکس نهایی‌تان چندین نسخه متفاوت داشته باشد.
جمع آوری وسایل مورد نیاز
فهرست وسایل ضروری وقتی شب برای عکاسی بیرون می‌روید.
اگر در پیدا کردن ستاره قطبی وارد نیستید، برنامک‌های آسمان‌نما می‌تواند مفید باشد.
برای عکاسی به دوربین DSLR روی سه‌پایه و ترجیحاً دارای لنز واید نیاز دارید. بهتر است دوربین‌تان تمام‌قاب (Full Frame) باشد اما دوربین قاب‌بریده (Crop) هم بسیار مناسب است.
چراغ‌قوه برای نوردهی پیش زمینه مفید است. مدل‌های قدیمی با لامپ رشته‌ای تنگستنی بهتر از ال‌ئی‌دی‌ها هستند که نور بسیار سردی دارند.
برای اینکه موجب لرزش دوربین نشوید می‌توانید از ریموت کنترل استفاده کنید که به کنار دوربین‌تان وصل می‌شود.
اگر ریموت کنترل‌تان دارای زمانسنج و قابل برنامه‌ریزی باشد دوربین‌تان کاملا خودکار خواهد شد که موجب می‌شود آخرین تجهیزات ضروری‌مان شامل زیرانداز، صندلی و دوستی هم‌فکر باشد.
نرم‌افزار رد ستاره‌ای
کمتر کسی علاقه دارد که ساعتها صرف ویرایش عکس کند، اما برای تولید عکسی خوب و تمیز این کار ضروری است.
عکاس‌ها هر کدام نرم‌افزاری محبوب دارند اما کمتر برنامه‌ای است که بتواند با فتوشاپ رقابت کند.
می‌توان 80 تا 200 عکس حاصل کار شبانه‌‌تان را توسط پرداش دسته‌ای (batch-process) به سرعت پردازش کرد که کامپیوتری با رم 16 گیگابایت در این کار بسیار مفید خواهد بود و لپ‌تاپ‌های معمول کمی برای این کار کند هستند.
در عکاسی نجومی مخصوصا برای عکس رد ستاره‌ای نرم‌افزار دیگر مناسب برای این کار StarStax (رایگان) است.
این برنامه‌ی کوچکی است که همه عکس‌هایتان را می‌گیرد و در مقابل چشمتان به یک عکس تبدیل می‌کند.
قدم به قدم
هدف را مشخص کنید
درباره ترکیب‌بندی فکر کنید.
برای پیدا کردن هدفی در پیش زمینه که به عکس نهایی‌تان نقطه جذابیت غیرمعمولی بدهد دور و اطراف را نگاه کنید و از چندین جهت و از دور و نزدیک از هدف‌تان عکس بگیرید.
ببینید که ستاره قطبی کجاست و تصمیم بگیرید که می‌خواهید در کجای عکستان قرار بگیرد.
اگر هوا ابری‌ست صبر کنید تا شرایط بهتر شود.
چند عکس آزمایشی بگیرید
روی عکسها زوم کنید تا مطمئن شوید فوکوس دوربین دقیق است.
عجله نکنید.
تصمیم بگیرید که چند عکس می‌خواهید بگیرید و شروع به عکاسی کنید. بین هر عکس 15 ثانیه اختلاف بیندازید تا حسگر دوربین فرصت خنک شدن پیدا کند.
اگر کمتر از 15 ثانیه تاخیر بیاندازید با پیکسل‌های داغ و نویز در عکس مواجه خواهید شد.
اگر بیشتر تاخیر بیاندازید بین خطوطِ رد ستاره‌ای، فاصله خواهید دید.
شروع به عکاسی کنید
باتری تازه در دوربین بگذارید.
اگر از زمانسنج برای عکاسی استفاده می‌کنید با شروع کار می‌توانید بنشینید و استراحت کنید تا دوربین کار را تمام کند.
اگر دستی دکمه شاتر را می‌فشارید، دقت کنید که موجب هیچ لرزشی در دوربین و سه‌پایه نشوید زیرا باعث خراب شدن رد ستاره‌ای خواهید شد.
عکس‌هایتان را پردازش دسته‌ای (Batch-Process) کنید
در فتوشاپ می‌توانید یک عکس را پردازش کنید و سپس آن را به همه عکسها اعمال کنید. این روش Batch Processing نام دارد.
برای این کار رایانه‌ای رومیزی با رم بیش از 16 گیگا بایت مناسب است (رایانه‌های ضعیف‌تر کار را کندتر انجام خواهند داد).
دمای رنگ را خنک کنید، نوردهی (Exposure) و دقت (Sharpness) را افزایش دهید، از Luminance Slider برای کاهش نویز استفاده کنید و ابزار De-haze را امتحان کنید.
عکسها را لایه‌بندی کنید
عکسهای پردازش شده خام را به StarStax منتقل کنید و به تماشای تولید عکس رد ستاره‌ای بنشینید، این کار حدود 5 دقیقه زمان می‌برد.
می‌توانید از انتخابهای جانبی مانند ایجاد اثر دم دنباله‌دار هم استفاده کنید.
اگر در عکس‌هایتان اثر عبور هواپیما وجود دارد آن عکسها را پیدا کنید و قبل از انجام دوباره مرحله StarStax گزینه Gap-Filling را تیک بزنید.
عکس تمام شده
وقتی StarStax از لایه بندی عکستان فارغ شد، کار تمام است.
اگر عکس‌هایتان را درست زمان‌بندی کرده باشید رد ستاره‌ای شما جای خالی نخواهد داشت.
تنها کاری که مانده ذخیره کردن عکس است.
خروجی StarStax فقط به صورت JPEG است. اکنون حاصل زحمت چند ساعت کارتان آماده است.
