کسوف جزئی زمانی رخ میدهد که ماه بین زمین و خورشید قرار میگیرد اما قرص ماه فقط جزئی از قرص خورشید را میپوشاند.
در طی کسوف جزئی، ماه و خورشید و زمین دقیقاً روی بک خط قرا نمیگیرند و ماه فقط نیمسایه خود را روی زمین میاندازد. از دیدگاه ما به نظر میرسد که ماه فقط جزئی از خورشید را پوشانده است.
گاهی ماه فقط گوشه کوچکی از خورشید را میپوشاند، گاهی هم کسوف جزئی خیلی شبیه به کسوف کلی است. اندازه ناحیهای از خورشید را که گرفته با قدر گرفت معین میکنند.
کلی یا جزئی؟
در هر سال 2 تا 5 خورشیدگرفتگی رخ میدهد. نوع هر خورشیدگرفتگی برحسب تاریکترین نقطه یا نقطه اوج تعیین میشود. برای تمام افرادی که در بخشهایی از زمین حضور دارند که تمامسایه یا پادسایه ماه در آنجاها نمیافتد، ولی نیمسایه ماه روی آنها میافتد، کسوفهای کلی یا حلقوی به صورت جزئی دیده میشوند.
فقط در ماه نو
کسوف یا خورشیدگرفتگی فقط در زمان ماه نو رخ میدهد زیرا در این هنگام ماه از میان زمین و خورشید میگذرد.
البته هر ماه نو منجر به خورشیدگرفتگی نمیشود. زیرا صفحه مداری ماه به دور سیاره ما با صفحه مداری زمین به دور خورشید (دایره البروج) 5 درجه زاویه دارد. نقاطی که دو صفحه مداری یکدیگر را قطع میکنند گرههای مدار ماه نامیده میشوند. کسوف فقط زمانی رخ میدهد که ماه نو در نزدیکی گره رخ دهد.
3 مرحله کسوف جزئی
هر کسوف جزئی 3 مرحله اصلی دارد.
- آغاز کسوف جزئی: ماه شروع به پوشاندن قرص خورشید میکند.
- اوج کسوف: قدر گرفت به مقدار بیشینه میرسد. در این زمان ماه بیشترین مقدار از قرص خورشید را پوشانده است.
- پایان کسوف جزئی: کسوف پایان یافته و دیگر هیچ بخشی از خورشید پوشیده نشده.
اغلب در اطراف قطبها
حدود 35 درصد کسوفها جزئی هستند که نشان میدهد این نوع خورشیدگرفتگی بیشتر از کسوفهای کلی و حلقوی رخ میدهند. از سوی دیگر بزرگتر بودن نیمسایه ماه نسبت به تمامسایه آن (که موجب کسوف کلی می شود) باعث میشود که مناطق بیشتری از زمین بتوانند خورشیدگرفتگی جزئی را ببینند.
در طی خورشیدگرفتگی جزئی، تمامسایه و پادسایه ماه به جای اینکه روی زمین بیافتند، در فضای بالای مناطق قطبی میافتند. این بدان معنی است که با وجودی که کسوف جزئی را در هر عرض جغرافیایی میتوان مشاهده کرد، اما اغلب اوقات در مناطق نزدیک به یکی از قطبین رخ میدهند.
از چشمهایتان محافظت کنید
هرگز بدون محافظ به خورشید مستقیم نگاه نکنید. خواه خورشید گرفته باشد یا نه. پرتو ماورا بنفش خورشید میتواند شبکیه چشم را بسوزاند و منجر به آسیب دائمی یا حتی نابینایی شود.
بهترین راه برای تماشای خورشیدگرفتگی کلی استفاده از عینک کسوف یا استفاده از اتاق تاریک است.