جایزه نوبل شیمی 2021 به دیوید مک میلان و بنجامین لیست به پاس تلاشهایشان برای توسعه ارگانوکاتالیز نامتقارن اهدا شد.
به گزارش اورانوس و به نقل از ایسنا، بنجامین لیست (Benjamin List) متولد سال ۱۹۶۸ (۵۳ سال) در فرانفکورت آلمان و شاغل در موسسه تحقیقات ذغال سنگ ماکس پلانک آلمان است. دیوید دابلیو سی مک میلان (David W.C. MacMillan) متولد سال ۱۹۶۸ ( ۵۳ سال) در بلزهیل انگلستان و شاغل در دانشگاه پرینستون آمریکا است.
بنجامین لیست که هم اکنون در حال سپری کردن تعطیلات با خانواده خود است در پاسخ به این سوال که پس از شنیدن این خبر چه احساسی داشته گفت: هنگامی که من در حال غذا خوردن بودم این خبر را شنیدم و در ابتدا فکر کردم با من شوخی میکنند بسیار شوکه شدم و هیجان زدهام.
ساختن مولکولها هنری دشوار است. بنجامین لیست و دیوید مک میلان جایزه نوبل شیمی 2021 را به دلیل توسعه ابزار دقیق جدیدی برای ساخت مولکول ارگانوکاتالیز (organocatalysis) دریافت کردند. این کار تاثیر زیادی در زمینه تحقیقات دارویی دارد.
محققان مدتها معتقد بودند که فقط دو نوع کاتالیزور وجود دارد: فلزات و آنزیمها. بنجامین لیست و دیوید مک میلان نوع سوم آن یعنی ارگانوکاتالیز نامتقارن (asymmetric organocatalysis) را که بر مبنای مولکولهای آلی کوچک ایجاد شده، توسعه دادند.
دیوید مک میلان بر روی کاتالیزورهای فلزی که بر اثر رطوبت به راحتی از بین میرفتند تحقیق میکرد. او در این فکر بود که آیا میتواند نوع با دوامتری از کاتالیزور را با استفاده از مولکولهای آلی ساده تولید کند؟
بنجامین لیست نیز در این فکر بود که آیا برای به دست آوردن یک کاتالیزور واقعا یک آنزیم کامل مورد نیاز است؟
او به همین دلیل چند آزمایش انجام داد تا دریابد که آیا اسید آمینهای به نام پرولین میتواند یک واکنش شیمیایی را کاتالیز کند یا خیر.
محققان با انجام تحقیقات بسیار سر انجام موفق به طراحی ارگانوکاتالیز نامتقارن شدند.
این کشف دو دانشمند یعنی ارگانوکاتالیز نامتقارن فرایند ساخت مولکولی را به سطح کاملا جدیدی رسانده است.
این موضوع نه تنها علم شیمی را نوینتر کرده، بلکه تولید مولکولهای نامتقارن را نیز بسیار آسان کرده است.
سال گذشته نوبل شیمی 2020 به طور مشترک به امانوئل شارپنتیرو جنیفر ای دودنا برای توسعه روشی برای ویرایش ژنوم (قیچی ژنتیکی کریسپر/cas۹) تعلق گرفت.
۱۸۸ نفر از سال ۱۹۰۱ تاکنون جایزه نوبل شیمی را دریافت کردهاند و از آنجا که فردریک سنگر دو بار جایزه دریافت کرده است، در اصل ۱۸۷ نفر از سال ۱۹۰۱ جایزه نوبل شیمی را دریافت کردهاند که از این تعداد، هفت نفر زن هستند.
تا به امروز جوانترین برنده جایزه نوبل شیمی فردریک جولیوت (Frédéric Joliot) است که هنگام دریافت جایزه شیمی در سال ۱۹۳۵ به همراه همسرش ایرن جولیوت کوری (Irène Joliot-Curie) ۳۵ ساله بود. مسنترین برنده جایزه نوبل شیمی تا به امروز جان بی گودایناف (John B. Goodenough) است و هنگامی که در سال ۲۰۱۹ جایزه شیمی را دریافت کرد ۹۷ ساله بود.
