طول هر روز زهره چقدر است؟

ستاره شناسان بهترین اندازه‌گیری خود تاکنون را انجام داده‌اند. مشکلی با زهره داریم، نمی‌دانیم که با چه سرعتی به دور خود می‌چرخد. یعنی نمی‌دانیم طول روز زهره چقدر است. این برای تمدنی فضایی مانند ما عیب است.

به گزارش اورانوس، اکثراً اندازه‌گیری طول روز یا سرعت چرخش بسیار ساده است. ویژگی برجسته‌ی سطح را علامت گذاری کرده و اندازه می‌گیریم چقدر طول می‌کشد تا 360 درجه بچرخد. اما زهره با ابرهای ضخیمی پوشانده شده است. این ابرها موجب بازتابندگی قوی این سیاره و درنتیجه درخشان بودنش در آسمان می‌شوند، اما اندازه‌گیری طول روز زهره را دشوار می‌کند.

زهره در نور ماورابنفش
زهره در نور ماورابنفش

 

در سال 1963، مشاهدات راداری از زمین، پوشش ابر ضخیم را سوراخ کرد و طول روز (طر) زهره را اندازه گرفت. این مشاهدات آهنگ چرخش را در 243.1 روز ثابت و برقرار کردند. این اندازه‌گیری‌ها همچنین مشخص کردند که زهره پادگرد می‌چرخد. به این معنی كه در مخالف جهتی که زمین و بیشتر سیارات دیگر منظومه شمسی به دور خود می‌چرخند، به دور خود می‌چرخد ( اورانوس نیز پادگرد می‌چرخد).

این پایان اندازه‌گیری طول روز زهره نبود. مشاهدات بعدی رادارها مقادیر مختلفی را گاه تا شش دقیقه اختلاف نشان داد. شاید فضاپیما بتواند کار را بهتر انجام دهد.

در سال 1989، ناسا فضاپیمای ماژلان را پرتاب کرد. ماژلان در مرداد 1369 به زهره رسید و وارد مدار بیضوی قطبی سه ساعته شد. بعد از 487 روز و تقریباً 1800 چرخش، ماژلان ماموریت نقشه برداری خود را به اتمام رساند، و همچنین طول روز زهره را 243.185 روز، با خطای 9 ثانیه اندازه‌گیری کرد.

دانشمندان از آن زمان تاکنون میزان چرخش زهره را اندازه‌گیری می‌کرده‌اند و نمی‌توانند پاسخی یکسان دریافت کنند. توضیحات مختلفی برای این موضوع مانند اصطکاک جوی ناشی از جو غلیظ زهره، یا گشتاور جذرومدی خورشید ارائه شده است. اما عدد دقیقی بدست نیامده.

علاوه بر این که ندانستن سرعت چرخش نزدیکترین همسایه‌مان مایه شرمساری‌ست، دلیلی عملی برای دانستن این عدد وجود دارد: فرود فضاپیما در آنجا.

زهره مکانی غیر قابل سکونت است. دما و فشار جو بسیار بالا کاوش در سطح این سیاره را به تعداد انگشت‌شماری از کاوشگرهای اتحاد جماهیر شوروی محدود کرده است. خانواده کاوشگرهای ونرا که از سال 1340 به زهره فرستاده شدند.

اولین تصویر رنگی که کاوشگر فضایی ونرا-13 از سطح زهره گرفته است. کاوشگر ونرا-13 تنها 127 دقیقه دوام آورد و به دلیل شرایط فوق خشن سطح زهره از پادرآمد.
اولین تصویر رنگی که کاوشگر فضایی ونرا-13 از سطح زهره گرفته است. کاوشگر ونرا-13 تنها 127 دقیقه دوام آورد و به دلیل شرایط فوق خشن سطح زهره از پادرآمد.

 

اما برنامه‌هایی برای ارسال فضاپیمای بیشتر برای کشف زهره وجود دارد. برای فضاپیما سخت است که بدون دانستن آهنگ چرخش، بتواند آنجا فرود بیاید. ابهام فعلی در آهنگ چرخش بدین معنی است که ممکن است فضاپیما 21 کیلومتر در محل فرودش اشتباه داشته باشد. زهره بدون این خطا هم مکانی به اندازه کافی خطرناک است.

گروهی از دانشمندان رصدخانه اخترفیزیکی اسمیتسونیان، دانشگاه کرنل، رصدخانه جت پیشران و سایر موسسات می‌خواستند سنجش دقیق‌تری داشته باشند. آنها داده‌های رادار زمینی ونوس در مدت29 سال را از سال 1367 تا 1396 تجزیه و تحلیل کردند. عنوان مقاله آنها “میانگین آهنگ چرخش زهره براساس 29 سال رصدهای راداری زمینی” است. این مقاله در مجله ایکاروس منتشر شده است.

تصویربرداری راداری موجب شد که گروه درباره عوارض سطحی و موقعیت آنها در عرض 29 سال دید مناسبی بدست بیاورد. آنها به جای تلاش برای تعیین عددی مشخص و ثابت برای طول روز زهره ، به مقدار میانگین 0.0006±243.0212 روز رسیدند. این مقدار میانگین برای ماموریت‌های آینده مهم است.

اگرچه تعیین مقداری دقیق برای طول روز زهره هنوز به دلیل نوسانات ناشی از اصطکاک جوی و گشتاور جذرومدی خورشیدی مقدور نیست، این میانگین جدید بازهم ارزشمند است. هرچه از زمان مأموریت ماژلان فاصله بگیریم، اهمیت بیشتری خواهد یافت.

AREE زهره‌نوردی مکانیکی است که با الهام از رایانه‌های مکانیکی ساخته شده است. گروهی در جی‌پی‌ال بررسی می‌کنند که چگونه این نوع زهره‌نورد می‌تواند محیطهای با شرایطی مانند سطح زهره را اکتشاف کند.
AREE زهره‌نوردی مکانیکی است که با الهام از رایانه‌های مکانیکی ساخته شده است. گروهی در جی‌پی‌ال بررسی می‌کنند که چگونه این نوع زهره‌نورد می‌تواند محیطهای با شرایطی مانند سطح زهره را اکتشاف کند.

 

زیرا نقشه ما از عوارض سطحی زهره هنوز به آن 487 روز و تقریبا 1800 چرخش که ماژلان در سال 1990 به اتمام رسانده است متکی است. این نقشه‌ها هنوز هم نقش مهمی در انتخاب نقاط فرود دارند و عوارض سطحی در آن نقشه‌ها “در حال جابجایی” هستند. همانطور که این گروه در مقاله خود می‌گوید، “در نزدیکی خط استوا، پیش‌بینی موقعیت مکانی فعلی براساس مبدا نقشه‌های ماژلان، جابجایی بیش از 20 کیلومتری شرقی-غربی را نشان می‌دهد”. هر چه بین ماژلان و مأموریت آینده به زهره فاصله زمانی بیشتری باشد، این جابجایی نیز بیشتر می‌شود.

ماموریت‌های آینده‌ی زهره به احتمال زیاد در مناطق مرتفع کوهستانی تسرا خواهد بود. این منطقه الگوی پیچیده‌ای از مجموعه‌های متقاطع شکستگی‌ها و پشته‌های تقریبا موازی است. زهره دارای شبکه سراسری کمربندهای تکتونیکی است که از این منطقه عبور می‌کنند. مناطق مرتفع تسرا احتمالاً در مقایسه با مناطق گدازه‌ای که در زهره شایع است، بسیار قدیمی هستند و فرود آمدن در آنجا اهداف نقشه راه 2014 برای اکتشاف زهره را برآورده می‌کند. این سند اهداف ماموریت زهره را تشریح می‌کند که شامل “مطالعه ژئوشیمی سطح و کانی‌شناسی در ارتفاعات تسریا” است.

تصوری خیالی از سطح زهره که طوفان‌های آذرخش و آتشفشانی را در دوردست نشان می دهد.
تصوری خیالی از سطح زهره که طوفان‌های آذرخش و آتشفشانی را در دوردست نشان می دهد.

 

اگرچه ماهیت دقیق مأموریت در سطح زهره هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که شامل زهره‌نشین‌ها باشد. شاید تا اواخر دهه 2020. و اگر ارتفاعات تسریا مقصد باشد، بدان معناست که خطرات زیادی برای مقابله با آنها وجود دارد. این منطقه دارای شیب‌های تندی است و از این سو تا به آن سوی مناطق مناسب برای فرود فقط چند کیلومتر است.

این مطالعه عدم قطعیت طول روز زهره را به کمترین مقدار کاهش داده است. و همینطور دقت در برنامه‌ریزی برای اجرای فرود بر زهره را افزایش داده. و در سال‌های آینده، اندازه‌گیری‌های بیشترطول روز زهره ممکن است این خطا را حتی بیشتر کاهش دهد.

درباره ی حجت نافذی علمداری

ستاره‌شناس آماتور

مطلب پیشنهادی

مستند سیارات

مستند سیارات – قسمت اول: عطارد و زهره

مستند سیارات (The Planets) محصول مشترک BBC و PBS در سال 1398 است. در این …

دیدگاهتان را بنویسید