با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان تب و تاب دیدن هلال ماه افزایش می‌یابد و آغاز و پایان این ماه که ضیافت الهی است باعث می شود تا ارزش دیدن هلال ماه بیش از پیش بیشتر شود. شاید دیدن هلال ماه به نظر ساده باشد. ولی هزاران سال است که بشر با دیدن اولین هلال ماه در افق غربی روزشماری در تقویم قمری را انجام می‌دهد. هلال رمضان 1446 از آن دست هلال‌های جذاب و پرچالش بحرانی خواهد بود که دیدن آن نیاز به تبحر رصدی بسیار دارد. در واقع با هلالی مواجه هستیم که رصدگرانی انگشت شمار آن را دیده‌اند و دیدن آن نیاز به ابزارهای پیشرفته و تخصصی دارد. مسئله آنجا جالب‌تر می‌شود که شبیه به این هلال در دوره‌ای به نام متونیک در 9 اسفند 1384 تکرار شده است. دوره‌ای 19 ساله که ممکن است هلالی با همان تقریب در آسمان دیده شود. اگرچه شرایط هلال رمضان 1446 از صفر 1427 مقداری نیز سخت‌تر است ولی شبیه به هلال صفر 1435 است و نیاز به ابزارهای مناسب و قوی برای شکار آن دارد.
شرایط رویت‌پذیری هلال
برای بررسی رویت‌پذیری هلال رمضان 1446 در پهنه ایران شاخص‌های مختلف ماه در لحظه غروب خورشید جمعه 10 اسفند 1403 در مناطق مرزی ایران مورد بررسی قرار گرفته است و جدول زیر مشخصات بیشینه و کمینه هلال ماه را مورد بررسی قرار داده است. هلال در مناطق غربی ایران با تلسکوپ های قوی قابل مشاهده است.
بر این اساس، برای اطلاع از این که مشخصه‌های هلال ماه چگونه افزایش و کاهش پیدا می‌کند و همچنین حد دانژون در لحظه غروب خورشید در کدام قسمت ایران قرار دارد، نقشه زیر می‌تواند کمک بسیاری در این زمینه به شما نماید. ضمن این که خط رویت‌پذیری هلال با معیار مرکز تقویم مورد بررسی قرار گرفته است.
هلال ماه در پهنه دنیا
هلال رمضان 1446 علی‌رغم عرض منفی ماه ولی به علت زاویه مناسب استوای آسمان با افق نزدیک به اعتدال بهاری نیمکره شمالی ارتفاع مناسبی برای رویت در نیمکره شمالی یافته است. هلال در شامگاه 10 اسفند در استرالیا و شرق و مرکز آسیا قابل رویت نیست. ولی در بخش های مختلفی از آفریقا و اروپا و غرب آسیا و جنوب آمریکای جنوبی با چشم مسلح دیده می‌شود. هلال در غرب آفریقا، آمریکای شمالی، مرکزی و بخشهای شمالی آمریکای جنوبی با چشم غیرمسلح قابل رویت است. تصاویر زیر با معیار مرکز تقویم خطوط رویت‌پذیری و رویت‌ناپذیری هلال شامگاهی رمضان 1446 در پهنه دنیا را نشان می‌دهد.
وضعیت رصدی هلال ماه
هلال رمضان 1446 سه سیاره شاخص را نزدیک به زاویه سمت با خود دارد. سیاره عطارد و زحل نزدیکترین جرم از لحاظ سمت و ارتفاع نسبت به هلال باریک ماه هستند و راهنمایان مناسبی برای دیدن آنها محسوب می‌شود. اگرچه برای یافتن عطارد بهتر است ابتدا از سیاره پرنور زهره کمک بگیرید.
در نهایت وضعیت رخگرد هلال رمضان 1446 مورد بررسی قرارگرفته است تا شرایط عوارض لبه ماه مورد ارزیابی دقیقتری قرار گرفته باشد. این هلال از لحاظ عوارض لبه شباهت بسیاری به هلال صفر 1427 دارد. بنابراین کمان پرنورتر و منسجمتری برای رویت در انتظار رصدگران است. اگرچه کمان هلال صفر 1435 تکه‌تر از این هلال است و شانس رویت رمضان را افزایش می‌دهد.
در پایان برای شکار این هلال نیاز به ابزار رصد مناسب از جمله تلسکوپ‌های قوی و استفاده از بزرگنمایی 60 تا 100 برابر دارید. دیدن این هلال با توجه به مشخصاتی که شبیه به هلال شوال 1447 دارد، می تواند بسیار ارزشمند باشد. برای دیدن آن حتما به تجارب گذشته رصدی از دیدن هلال‌های باریک نیز بسیار نیاز خواهید داشت. مشخصات هلال رمضان 1446 در برخی از شهرهای ایران با مشخصات هلال صفر 1427 و صفر 1435 مقایسه شده است.
گزارش رویت هلال صفر 1427
گردآوری از علی ابراهیمی سراجی (مسئول رصدخانه ماهانی و عضو گروه پایش رویت هلال)
گزارش ومشخصات هلال به قلم استاد محمدرضا صیاد
گزارش اولیه نوشته سیدمحسن قاضی میرسعید برگرفته از وبگاه رویت هلال ماه (آقای مهدی رحیمی)
گزارش آقای سید محسن قاضی میرسعید
خداوند بزرگ را شاکریم که بر ما منت نهاد تا برای چندمین بار شاهد کاری بس بزرگ از رصدگران عزیزمان باشیم.
شاید دو سالی بود که با عزیزان گروه فسا قرار می‌گذاشتیم که فلان رصد را با هم انجام دهیم ، اما بنا به دلایلی نمی‌شد، در سال 84 برای رصد دو هلال قرار گذاشتیم. هلال ماه شعبان وهلال ماه ذیقعده اما باز هم نشد، اخرین روزهای ماه محرم مجددا قرارگذاشتیم که این هلال را در کنار هم رصد کنیم. محل رصد را هم یا همان فسا یا کرمان انتخاب کردیم. گروه فسا تصمیم گرفت که روز یکشنبه را در فسا بماند و هلال صبحگاهی را رصد کند و دوشنبه صبح فسا را به سمت کرمان ترک کند. پس از مشورت با هم قرارشد از رصد هلال در روز با چشم غیر مسلح صرف نظر کرده و همان روز به سمت کرمان حرکت کنند تا بتوانند برای رصد هلال در روز با چشم مسلح در کرمان باشند، با پیگیری‌هایی هم که در تهران داشتیم قرار شد تعدادی از رصدگران تهرانی هم به کرمان اعزام شوند، اما یک کار غیر منتظره برای من پیش آمد که داشت برای سومین بار قرارمان را به هم می‌زد، من چاره ای نداشتم الزاما می‌بایستی در تهران می‌ماندم تا اینکه دوستان اعزامی به کرمان از نبود حتی یک دوربین خبر دادند. ضمن اینکه من در این چند سال و به خصوص در سال 81 هفت روز در کرمان بودم و به دنبال مکانی مناسب برای رصد هلال رجب بودم تقریبا اکثر نقاط کرمان را می‌شناسم. آقای حسن زاده هم همین طور؛ ایشان هم اکثر نقاط را با دو سفر مهمی که در سال 80 و 81 داشتند آشنا بودند اما چه فایده یک ابزار مطمئن و سالم در اختیار گروهها نبود. به هر صورت به اتفاق آقای مهرجو به سمت کرمان حرکت کردیم. پیش خودم گفتم شاید بتوانم برای گروهها ابزار تهیه کنم، به محض رسیدن در فرودگاه آقای دوست محمدی محبت فرموده علی رغم جلسه مهمی که داشتند ما را به محل اقامتمان بردند. در همان لحظه آقای اسفندی تماس گرفتند وگفتند که این بار هلال را با دو تلسکوپ به دام انداخته‌اند و از من خواستند که به رصدگاه رفته و هلال را ببینم. علی رغم اشتیاق به رویت این هلال واجب دانستم که اول به شورای سیاست‌گذاری رفته تا ببینم آیا می‌توان ابزاری یرای رصد هلال شامگاهی تهیه کرد یا خیر. حدود یک ساعت بلکه بیشتر به اتفاق جناب آقای قاسمی‌زاده با مراکز مختلف و اکثر نهادها تماس گرفتیم اما موفقیتی حاصل نشد. آقای اسفندی مجددا تماس گرفتند که چرا نمی‌آیید هلال دارد کم کم از دید خارج می‌شود. به شوخی گفتم یک تعهد با یک ضامن معتبر از ماه بگیرید رهایش کنید تا فردا غروب. ما به علت نبودن ابزار یک رصد مهم را از دست دادیم اما اصلا و ابدا مهم نبود عزیزان دیگری بودند که هلال را دیده بودند. پس فرقی نمیکرد که چه کسی هلال را دیده‌اند. به اقامتگاه برگشتیم اکثر دوستان از مکان‌یابی برمی‌گشتند. اما مهم‌ترین مسئله نبودن ابزار بود. با فرماندهان محترم یا معاونین محترم سپاه و ارتش در کرمان، یزد و غیره تماس گرفتیم. گفتند ابزار فعلا موجود نیست. اصلا نبودن ابزار طلسمی شده بود! حتی آقای فشارکی حاضر شدند به یزد برگشته از آنجا ابزار مناسب را به کرمان بیاورند. اما گفته شد نمی‌توان ابزار را از استان یزد خارج کرد. همگی پکر بودیم واقعا هیچ کاری نمی‌شد کرد. به خاطر مانور در استان سیستان و بلوچستان به جز دو دوربین 120*20 که یکی دوبینی داشت و دیگری کمی لق می‌زد ابزاری نداشتیم وانگهی مگر می‌شود با این ابزار ضعیف در کرمان هلال با آن مشخصات را رویت کرد؟ دوشنبه شب آقای اسفندی گفتند که حرکت کنیم به سمت شمال کرمان و تلسکوپ‌های خودمان را تنظیم کنیم. من احتمال می‌دادم که طبق گفته هواشناسی ممکن است نقاط مرکزی و شمالی کرمان ابری شود. به پشت بام رفته و به شمال کرمان نظری انداختیم قرارشد شب را کرمان بمانیم و تلسکوپها را در روز تنظیم کنیم تا قدرت مانور و فرار از ابر و غبار را داشته باشیم. من پیشنهاد دادم اگر هم نتوانستیم تلسکوپها را تنظیم کنیم 19 دقیقه بعد از غروب خورشید تلسکوپ را با ارتفاع حدود دو درجه در بالای محل غروب خورشید مستقر کرده تا زمانی که ماه از آن منطقه عبور می کند تا به دام تلسکوپ بیافتد که مورد پذیرش جمع قرار گرفت. صبح روز سه‌شنبه وقتی که از همه جا برای گرفتن ابزار ناامید شده بودیم جلسه‌ای گذاشتیم که آقایان حسن‌زاده، نیری، فشارکی و ره‌کوی با یک دوربین 120*20 و آقایان الماسی، ثنایی، کوکرم و الهمانی با یک تلسکوپ شکستی 6 اینچ و یک دوربین 120*20 و اقای امیرزاده و دو نفر از دوستانشان با یک تلسکوپ 8 اینچ و اینجانب و آقایان، دوست محمدی، شریفی، اسفندی، مهرجو، حاج احمدی و ذوالقدر هم با دو تلسکوپ 14 و 8 اینچ در نقاط مختلف کرمان پراکنده شویم در آخرین لحظه آقای ابراهیمی زنگ زدند و گفتند به همراه جناب آقای بوژمهرانی وارد کرمان شدند. گروه جناب آقای مهرانی در بردسیر اقامت داشتند. لحظاتی بعد جناب آقای مهرانی و همراهان هم به جمع ما پیوستند و با چند عکس یادگاری و کمی مشورت با هم ما از آقایان خداحافظی کرده و به سمت بافت حرکت کردیم. در مسیر یک مکان بسیار خوبی را پیدا کرده و به عنوان اولویت اول در نظر گرفتیم. اما هر چه جلوتر می رفتیم در دور دست غبار خودش را نشان می داد. تصمیم گرفتیم که به مکان اول برگردیم. از جاده اصلی خارج و وارد یک راه خاکی شدیم. پس از چند پیچ تپه مناسبی را برای استقرار پیدا کردیم و دربالای تپه مستقر شدیم. بلافاصله ابزارها را آماده کردیم. مکان غروب خورشید و ماه را به دقت بررسی کردیم. ما حدود 1 درجه موانع کوه داشتیم و من از این بابت بسیار خوشحال بودم. من تجربه شخصی خودم را می‌گویم. به هیچ وجه معتقد نیستم ارتفاع منفی امتیاز بزرگی تلقی می‌شود. به هر حال دوستان کمی نگران وضعیت افق بودند که من توضیح دادم ما در دوردست حدود 100 کیلومتر در افق خودمان رشته کوههای داشتیم که به وضوح قابل رویت بودند. در رصد رشک بالا در سال 81 ما افق دیدمان 75 کیلومتر بود و همین تجربه به من میگفت پس از غروب خورشید و با توجه به بادی که می‌آمد هوا و افق دیدمان عالی خواهد شد. دوستان کمی نگران هوا و من نگران تنظیم تلسکوپ. اما همه با خیالی راحت و بدون استرس. من بر سر رویت این هلال در بالای تپه قسم خوردم هوا عالی افق عالی کار بچه‌ها برای تنظیم تلسکوپ عالی تجربه رصدگران خوب. پس چه چیزی می‌توانست مانع از رویت هلال شود؟
خورشید درست در همان منطقه مورد نظر غروب کرد. لحظات می‌گذشت. از غروب محاسباتی 4 دقیقه گذشت که آقایان شریفی و اسفندی پتویی را روی سر خود گذاشته بودند و مشغول بودند. من و مهرجو فیلم و عکس می‌گرفتیم. شریفی اعلام رویت کرد ودر زیر پتو به خاطر اینکه نور مزاحم نباشد اسفندی هم تایید کرد. بلافاصله من و پس از من ذوالقدر یا احمدیان هلال را از پشت تلسکوپ دیدیم. هلال بسیار نازک بود. حدود 90 برابر بزرگنمایی تلسکوپ بود. به پشت تلسکوپ 8 اینچ رفتیم. چند دقیقه بعد من و ذوالقدر هم هلال را دیدیم بعد دوباره به پشت تلسکوپ 14 اینچ. آقایان دوست محمدی و مهرجو هم 1 الی 2 دقیقه بعد از ما هلال را دیدند. ما حدود 20 دقیقه هلال را دیدیم. در پشت تلسکوپ 8 اینچ آخرین بار هلال ماه را در حالی که نصف آن مثل یک لبه شمشیر بیرون بود دیدم. پس از ماه نوبت عطارد، زحل، و چند ستاره و سحابی و …. بود. از همه عکس گرفتیم حتی از هلال. منتها خیلی واضح نیست که عجیب است. در این مدت 20 دقیقه که ما هلال را می دیدیم شاید حدود 20 درصد واضح‌تر شد. نه نور آن خیلی تغییر کردو نه طول کمان آن خیلی زیاد شد! به نظر می باید به بررسی و علت آن پرداخت و روی این مسئله باید علمی کار کرد. پس از آن فال حافظ و شعر بسیار قشنگ با صدای بسار زیبای آقای اسفندی.
مرا عهدی است با جانان که تا جان در بدن دارم هوا داران کویش را چو جان خویشتن دارم
اسفندی چنان با حرارت و چشم در چشم من این بیت را می‌خواند که من دیگر نتوانستم خودم را کنترل کنم و دور از جمع ……. . درست در همان لحظه جناب آقای مهرانی زنگ زدند. وقتی صدای گریه مرا شنیدند ایشان هم به وجد آمده و با هم گریه می‌کردیم. نمی‌دانم تلفن قطع شد یا ایشان هم نتوانستند جلوی خودشان را بگیرند. چند دقیقه بعد ایشان زنگ زدند و چند بار بارک الله گفتند که این نشانه لطف و محبت همیشگی ایشان نسبت به من و سایر دوستان بود. ایشان به همه بچه‌ها تبریک گفتند و اعلام کردند که جناب آقای رحیمی از دولت آباد اصفهان هم هلال ماه را با دوربین 150*40 به اتفاق چند تن از عزیزان رویت کرده‌اند. با شنیدن این خبر شادی ما مضاعف شد و ماهم خودمان را در شادی گروه اصفهان و گروه اصفهان هم خودش را با شادی گروه کرمان سهیم دانست. ما توانستیم این هلال را با سن 13 ساعت و 44 دقیقه و با جدایی 7.18 درجه و ضخامت میانی 0.14 دقیقه رویت کنیم و حدود 13 دقیقه قوسی جدایی زاویه‌ای هلال را بهبود بخشیم ، ضمنا چون گروه فسا در صبح روز قبل توانسته‌اند هلال صبحگاهی را رصد کنند رکورد وداع تا دیدار را هم از آن خود نموده و رکورد رویت هلال در روز خود را نیز به اندازه حدود 1 درجه و 40 دقیقه قوسی بهبود بخشند که به امید خدا می‌بایستی تمام این رصدها را در جدول رکوردها اضافه و برای مراکز مهم جهانی ارسال نمود. در خاتمه جا دارد اعلام نمایم شخص من از تلاشی که عزیزان گروه فسا انجام دادند و با چشمان خود ناظر به اعمال، دقت و پشتکار آنها بودم. از این عزیزان تشکر و قدردانی می‌نمایم چرا که شنیدم گفته شد کار با تلسکوپ و جهت یابی که سخت نیست. کافی است سمت و ارتفاع یا بعد و میل را بدهی خودش بقیه کارها را انجام می دهد. در صورتی که تنظیم آن با دقتی که گروه فسا به خرج داد بیش از 2 ساعت وقت گرفت و هر زمان که تلسکوپ را با یکی از ستارگان آسمان تنظیم می‌کردند من از آن ستاره عکس گرفته‌ام و خوشبختانه فیلم تهیه شده و عکسها تمام جزییات و اینکه هر شخصی چه مسئولیتی را داشت را بیان می‌کند.
در خاتمه یاد آور می‌شوم این رصد هدیه ایست به جامعه نجومی به خصوص رصد ران رویت هلال ماه و لازم است تشکر و قدردانی مخصوص داشته باشم از
1- ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری به ویژه جناب اقای ذاکری دبیر ستاد استهلال.
2- جناب آقای قاسمی‌زاده رئیس دفترشورای سیاست گذاری ائمه جمعه استان کرمان.
3- جناب آقای شیرمردی رئیس دفتر شورای سیاست گذاری ائمه جمعه استانهای فارس و کهکیلویه و بویر احمد
4- جناب آقای مهندس علی شجاعی شهردار محترم شهرستان فسا
5- جناب آقای غلامرضایی.
6- عزیزان و دوستان و رصدگران کرمان.
7- و تشکر و قدر دانی از تمامی دوستان، رصد گران و … که با تلفن و ایمیل ما را شرمنده محبتهای خویش نمودند. و فرصت را مغتنم شمرده از تمامی سروران عزیز تشکر می‌کنم و همگی را به خداوند بزرگ می‌سپارم.
گزارش رویت هلال صفر 1435
گردآوری از علی ابراهیمی سراجی (مسئول رصدخانه ماهانی و عضو گروه پایش رویت هلال)
برگرفته از وبگاه رویت هلال ماه (آقای مهدی رحیمی)
درود بر همه دوستان عزیز و اساتید گرامی
در ابتدا از کلیه عزیزان بابت تاخیر در ارائه گزارش عذرخواهی می‌کنم، دلیل این تاخیر مسافت طولانی بازگشت، خستگی سفر و زمان لازم جهت پردازش تصاویر و تهیه گزارش بوده است.
اعضای گروه: محسن شریفی، محمدرضا اسفندی
رصدگاه : ارتفاعات جنوبی شهرستان بیرجند (32 38’ 28”N – 59 26’ 25”E – 2585m)
تجهیزات :
CelestronCGEpro 1100 edge HD- Celestron CPC 1100 GPS- Skywatcher 120 ED APO- Canon EOS 5D MII
حدود 4 ماه پیش بود که هلال‌های نیمه دوم سال را بررسی می‌کردم تا اینکه به هلال صفر رسیدم، پارامترهای وسوسه‌انگیز این هلال مرا مجبور به یافتن رصدگاهی در شرق کشور کرد.
روز جمعه 8ام آذر بهمراه دوست عزیزم آقای اسفندی و با تجهیزات کامل از شیراز حرکت کردیم و نهایتاً روز شنبه ظهر به رصدگاه مورد نظر در ارتفاعات جنوبی شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی رسیدیم. بلافاصله پس از رسیدن به محل تجهیرات را از خودرو پیاده کرده و به نصب آنها مشغول شدیم.
شنبه شب و یکشنبه شب را به تنظیمات بسیار دقیق و خاص اپتیکی و مکانیکی تلسکوپها پرداختیم. تا اینکه سحرگاه دوشنبه فرارسید آسمان بشدت تمیز و شفاف بود بطوری که اگر اغراق نباشد می‌توان گفت از نظر رنگ زمینه آسمان و درخشندگی ستارگان تفاوت چندانی میان افق و سمت الراس وجود نداشت (این رصدگاه یکی از کاندیداهای اصلی رصدخانه ملی بوده است و صرفاً بدلیل دوری از پایتخت برای این منظور انتخاب نگردیده).
دو اپتیک با دقت 55 ثانیه قوسی و دیگری با دقت 95 ثانیه قوسی بسمت هلال صبحگاهی محرم نشانه رفته بودند.
همانطور که در تصویر زیر ملاحظه می‌فرمائید بدلیل داشتن افق منفی هلال با شکلی پیچ و تاب خورده از پشت کوه طلوع کرد.
رصد و عکسبرداری همزمان از لحظه طلوع شروع شد، رصد بطور پیوسته تا ساعت 14:00 ادامه یافت و علارغم تلاش فراوان بعد از آن دیگر موفق به رویت هلال نشدیم. آسمان شفاف و آبی رنگ در تصویر زیر دیده می شود.
توجه فرمائید که در تصویر فوق خورشید در پشت جوینده تلسکوپ قرار دارد و آسمان در نزدیک خورشید نیز کاملاً آبی رنگ می‌باشد.
عکسبرداری تا ساعت 14:44 ادامه داشت. تصویر زیر عکس هلال از لحظه طلوع تا ساعت 14:44 را در فاصله‌های زمانی حدوداً نیم ساعته نشان می‌دهد.
بیان دو نکته الزامی است:
- کلیه تصاویر در این گزارش کاملاً مرئی بوده و در تهیه آنها از هیچگونه فیلتر و یا تجهیزات خاصی استفاده نشده است.
- همانگونه که در تصویر بالا ملاحظه می‌گردد در آخرین عکس از هلال طول کمان به کمتر از 10 درجه می‌رسد در صورتی که زاویه جدائی هلال 8 درجه و 16 دقیقه می‌باشد لذا کاهش طول کمان و محو شدن هلال هیچگونه ارتباطی به زاویه جدائی و بحث تشکیل هلال ندارد بلکه صرفاً بدلیل کاهش ارتفاع و منفی بودن اختلاف ارتفاع هلال و خورشید می‌باشد.
روز سه‌شنبه نیز همچون روز قبل شرایط جوی عالی بود اما از ساعت 12 ابرهایی وارد آسمان شد و حدود ساعت 13 کل آسمان نیمه ابری و امید ما ناامیدشده بود. در ساعت14:55، خورشید در زیر تکه ابر ضخیمی قرار گرفت در صورتی که ماه در آسمان آبی رنگ بالای ابر قرار داشت.
این فرصت را غنیمت شمرده و چندین عکس از هلال گرفتیم که پس از پردازش متوجه شدیم که این هلال با جدایی 6 درجه و 25 دقیقه در کلیه تصاویر بوضوح ثبت گردیده.
این عکسها به ما نشان داد که می‌توان از وجود ابرها بعنوان یک عامل بسیار موثر در رویت این هلال کمک گرفت لذا علی رغم شدت گرفتن وزش باد، با انرژی مضاعف به رصد ادامه دادیم.
بالاخره در ساعت 16:13 در حالی که خورشید در پشت ابرهای افق قرار داشت هلال وارد نواری از آسمان صاف در میان ابرها شد و به محض ورود هلال به این منطقه از آسمان من و آقای اسفندی همزمان هلال را از پشت دو تلسکوپ 11 اینچ رویت کردیم و این رویت تا 16:16 که هلال مجدداً در پس ابرها پنهان شد ادامه داشت. تصویر زیر مربوط به لحظاتی قبل از پنهان شدن هلال در پشت ابرها می‌باشد.
بدلیل وزش باد و لرزش شدید تلسکوپ، فقط قسمت‌های ضخیم هلال در این تصویر قابل تشخیص است.
هلال در ساعت 16:44 مجدداً وارد شکاف دیگری بین ابرها شد و باز رویت شد و رویت تا ساعت 16:49 ادامه داشت این بار هلال بسیار ضعیف‌تر دیده می‌شد به جرات می‌توان گفت که اگر هلال را در بازه زمانی اولیه ندیده بودیم، هلال در بازه زمانی دوم قابل تشخیص نمی‌بود. قطعاً دوستانی که هلال‌های روزگاهی قبل از مقارنه با جدائی‌های پایین را بصورت پیوسته برای چندین ساعت رویت کرده‌اند این گفته را کاملاً درک می‌کنند.
در هر دو بازه زمانی رویت، هلال با طول کمانی در حدود 35 درجه و دو تکه دیده می‌شد.
در پایان تنها عکس نجومی که در طول این چند شب توانستیم از سحابی رز تهیه کنیم را به دوستان تقدیم می‌دارم:
با تشکر
محسن شریفی
مسئول گروه استهلال رصدخانه حرم مطهر سید علاءالدین حسین (ع) شیراز
