چه چیزی از یک نواختر قابل رویت با چشم غیرمسلح نادرتر است؟ داشتن همزمان دو نواختر!
این تابستان، آماتورها لذت نادری را تجربه می‌کنند – دو نواختر که به طور همزمان با چشم غیرمسلح قابل مشاهده هستند. این تصاویر از مائون، بوتسوانا گرفته شده‌اند. استیون جیمز اومیرا
به ندرت تا این حد احساس رضایت کرده‌ام. پس از نقشه‌یابی گوگل برای یافتن افق جنوبی بدون مانع و سپس انتظار برای شب بدون ابر، موفق شدم نواختر گرگ ۲۰۲۵ (V462 Lupi) را از موقعیت خود در دولوث، مینه‌سوتا رصد کنم. اگرچه در آن زمان تنها ۲.۵ درجه ارتفاع داشت، تا همین حد به دیدن آن با دوربین دوچشمی 50×10 نزدیک شدم. خوشبختانه، تلسکوپ ۱۰ اینچ دابسونی من به سرعت آن را نشانم داد. در 7 تیر ماه، درخشندگی نواختر را از قدر ۶.۲ تخمین زدم.
این تصویر، پوسته در حال انبساط گاز داغ حاصل از کوتوله‌ای سفید را در پی انفجار نواختری نشان می‌دهد. مواد پرتاب شده می‌توانند به سرعتی در حدود ۱۰ میلیون کیلومتر در ساعت برسند. مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا
اگرچه V462 Lupi اکنون از اوج درخشندگی بصری خود در قدر ۵.۲–۵.۴ گذشته است، اما عجله‌ای برای ترک آسمان ندارد. در 10 تیر ماه، این ستاره هنوز در حد مرز چشم غیرمسلح در قدر ۵.۹ بود. رصدگران بصری خاطرنشان کرده‌اند که نواختر دارای رنگ زرد گرم است و عکس من به وضوح رنگ مایل به قرمز آن را نشان می‌دهد. این اتفاق به چند دلیل رخ می‌دهد – با سرد شدن گوی آتشین گرما-هسته‌ای ستاره، اتم‌های هیدروژنِ برانگیخته، هنگام بازگشت به حالت پایه (کم‌ترین انرژی) خود، نوری قرمز تیره به نام هیدروژن-آلفا ساطع می‌کنند. همچنین، تشکیل غبار درون پوسته در حال انبساط بقایا، نور ستاره را به رنگ قرمز درمی‌آورد.
نواخترهای چشم غیرمسلحی غیرمعمول هستند، اما وقوع همزمان دو مورد از آنها بسیار نادر است. با این وجود، کمتر از دو هفته پس از آشکار شدن V462 Lupi، جان سیچ از استرالیا در 4 تیر ماه با دوربین دیجیتال خود موفق به کشف ستاره “جدید” دومی در صورت فلکی شراع (Vela) شد. در زمان کشف، این نواختر در قدر ۵.۷ و بدون کمک ابزار اپتیکی قابل مشاهده بود. به نظر می‌رسد نواختر شراع ۲۰۲۵ (V572 Velorum) در حدود 5 تا 7 تیر ماه از قدر ۴.۹ به اوج خود رسیده و در حال حاضر در حال کم‌نور شدن است و در 10 تیر ماه در محدوده قدر ۵.۷–۶.۰ می‌درخشید. برای رصدگران در مناطق گرمسیری و نیمکره جنوبی، هر دو هنوز بدون کمک ابزار اپتیکی از مکانی با آسمان تاریک قابل مشاهده هستند.
اگرچه نواختر گرگ ۲۰۲۵ (V462 Lupi) در 6 تیر ماه تنها در ارتفاع ۲.۵ درجه قرار داشت، به راحتی در تلسکوپ من قابل مشاهده بود. به رنگ مایل به قرمز ستاره توجه کنید. باب کینگ
استیون جیمز اومیرا، سردبیر همکار مجله Sky & Telescope، از خود پرسید که آیا دو نواختر چشم غیرمسلحی همزمان در گذشته مشاهده شده‌اند. پس از جستجوی گسترده در آرشیوهای انجمن آمریکایی رصدگران ستارگان متغیر (AAVSO)، او تنها یک نمونه در دوران مدرن یافت.
اومیرا از طریق ایمیل گفت: “منحنی‌های نوری AAVSO نشان می‌دهد که FM Circini (نواختر گونیا ۲۰۱۸) در ۲۲ مارس ۲۰۱۸ به اوج درخشندگی در قدر ۵.۸ رسید و در همان روز، V906 Carinae (نواختر شاه‌تخته ۲۰۱۸) در حدود قدر ۵.۹ به اوج خود رسید. بنابراین، این دو نواختر به طور خلاصه، قدر چشم غیرمسلحی مشابهی داشتند.”
نواختر شراع ۲۰۲۵ (V572 Velorum) هنگام غروب آفتاب، در آسمان جنوب غربی در ارتفاع بالایی قرار دارد (همان‌طور که از عرض‌های جغرافیایی نیمکره جنوبی دیده می‌شود). استلاریوم با حاشیه‌نویسی باب کینگ
این نقشه نمای نزدیک، نواختر شراع (Velorum) و اطراف آن را همان‌طور که از طریق دوربین دوچشمی میدان دید باز دیده می‌شود، نشان می‌دهد. هر دو سحابی اتا شاه‌تخته و صورتواره کوچک (کادر دور) به شما در یافتن ستاره جدید کمک خواهند کرد. قدرهای داده شده از AAVSO هستند (نقشه کامل AAVSO را ببینید). استلاریوم با حاشیه‌نویسی باب کینگ
این موضوع، همین الان را به فرصتی نادر برای آماتورها تبدیل کرده تا شاهد یک جفت نواختر چشم غیرمسلحی باشند. البته، اگر در نیمکره جنوبی زندگی کنید کمک کننده است، جایی که هر دو ستاره به محض تاریک شدن هوا، به راحتی در ارتفاع بالایی در آسمان جنوب-جنوب غربی قرار دارند. V572 Velorum در کهکشان راه شیری جنوبی، در ۶.۵ درجه شمال غرب سحابی اتا شاه‌تخته واقع شده است. در حالی که مشاهده V462 Lupi از بیشتر مناطق ایران ممکن است، ارتفاع کم نواختر به این معنی است که برای دیدن آن در هنگام غروب آفتاب به دوربین دوچشمی و دید خوبی به سمت جنوب-جنوب غربی نیاز دارید.
نواختر شراع (Velorum) حتی جنوبی‌تر و در میل ۵۳.۵- درجه قرار دارد. در حالی که به لحاظ نظری از آتلانتا در ارتفاع ۳.۵ درجه قابل مشاهده است، اما این تنها زمانی است که نواختر نزدیک نصف‌النهار باشد. با این حال، این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که خورشید هنوز بالا است. حتی از کی وست هم در هنگام گرگ و میش غروب غروب می‌کند. بهترین کار این است که سوار هواپیما شوید و به جامائیکا یا جزایر کِیمن پرواز کنید، جایی که جدیدترین ساکن صورت فلکی بادبان را به وضوح با دوربین دوچشمی در ارتفاع حدود ۵ درجه در اواخر گرگ و میش خواهید دید. حیف که فصل مناسبی نیست – سفر به مناطق گرمسیری در زمستان بسیار وسوسه‌انگیز می‌بود!
همان‌طور که برای دیدن یک یا هر دو برنامه‌ریزی می‌کنید، شما را با این فکر خداحافظی از اومیرا ترک می‌کنم:
” هنوز نمی‌دانیم که آیا کسی واقعاً در همان زمان شب، FM Circini و V906 Carinae را با چشم غیرمسلح خود جستجو کرد و دید یا خیر. ممکن است آنها نادیده گرفته شده باشند. اگر چنین باشد، این رویداد فعلی را حتی خاص‌تر می‌کند.”
